Жахаев атындағы күріш шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты Білім тарату орталығының директоры Жанұзақ Байманов қазақстандық күріш сорттарының шетелдіктерге қарағанда арзан екенін атап өтті. Дегенмен, отандық өндірушілер тұқымды Ресейден сатып алады.
Мәселен, Қызылорда облысында биыл 90 мың гектарға жуық жерге күріш егілді. Өткен жылы егіс алқабының жартысына жергілікті тұқым себілетін бағдарлама аяқталды.
Егіс алқаптарының 11 пайызына ғана отандық сорттар егілген.
Облыс әкімдігі биылғы маусымда 20 мың тонна жоғары репродукциялы тұқым пайдаланылғанын хабарлады. Бұл көлемнің 70%-дан астамын ресейлік сорттар, тағы 19%-ын украин, өзбек, түрік және итальяндық сорттар алып жатыр.
«Қазақстандық сорттар шетелдіктерге қарағанда арзанырақ болғанымен, жергілікті күрішшілер ресейлік селекцияның тұқымын сатып алады. Отандық сортты тоннасын 300-350 мың теңгеге сатып алуға болады, импорттық сортты 400-450 мың теңге аралығында. Күріш диқандарының өзі айтқандай, ресейлік сорттардың өнімділігі жоғары болғандықтан сатып алады», – дейді Байманов.
Ол Ресей Федерациясында «Лидер» ресейлік сортының тұқымы тек Қызылорда облысының шаруаларына ғана өсірілетінін айтты.
Бұл ретте, «Қазақстан аграрлық сараптамасы» АҚ филиалының басшысы Аягөз Жаңабаева сырттан әкелінетін тұқымдардың көбіне талапқа сай келмейтінін айтты. Ғалымдар фитосараптама жүргізіп, Янтар мен Лидердің көптеген тұқымдарынан бактериялық және саңырауқұлақ ауруларын тапты.
«Әр егіс маусымының алдында шаруалар тұқымдарды кондицияға келтіруге міндетті. Бірақ мұны барлық шаруа қожалықтары жасай бермейді, өйткені бұған көп ақша жұмсалады. Мәселен, 60 тоннаға дейінгі тұқымдарды тексеру 10 мың теңге тұрады. Бұрын бұл процедураларға облыстық бюджеттен маусым сайын 32-33 миллион теңге бөлінсе, екі жылдан бері бөлінбей келеді», - деді ол.
Жанұзақ Байманов өз кезегінде Ресейден жаппай тұқым әкелу басталғанға дейін Қызылорда облысында ауылшаруашылық дақылдары ауруының тіркелмегенін айтты.
Өңірдегі кейбір шаруа қожалықтары қазірдің өзінде күріш тұқымын өндіруде жаңа технологияларды ойлап жатыр.
«Қазір біздің күрішшілер гектарына 250-290 келі күріш тұқымын пайдалануда. Мен жақында Жапониядан келдім, олар күріштің әр гектарына 33 кг тұқым пайдаланады. Келесі маусымда біз бұл технологияны қолданамыз. Ақшаны үнемдейік. 1 тонна тұқымды шамамен 350-400 мың теңгеге сатып алып, 4 гектарға жететін болсақ, қазір 1 тонна 30 гектарға жетеді. Яғни, тұқым сатып алу құнын 7,5 есеге төмендетеміз», – дейді кәсіпорын басшысының орынбасары Жасұлан Тұрлыбеков.
