Көптеген адамдар «пайдалы тағам» тіркесін дәмсіз және монотонды нәрсемен байланыстырады. Сізге сау және сымбатты болу үшін "аштан өлудің" қажеті жоқ. Оның үстіне ешкім сізді сүйікті десерттерден бас тартуға мәжбүрлемейді. Бүгінгі топтамада біз тамақтану туралы ең жақсы кітаптарға тоқталуды шештік. Бұл кітаптар өз армандарыңызға өзіңізден бас тартпай-ақ жетуге көмектеседі.
Не жеу керек және не оқу керек?
Әртүрлі диеталарды ұсынатын кітаптар оқырмандардың назарын 2-3 келіге немесе одан да көп салмақты қысқа мерзімде қалай тез жоғалтуға болатынына аударады. Қажетті нәтижеге қол жеткізу үшін бірнеше күн, апта немесе ай бойы диетадан белгілі бір тағамдарды алып тастауыңыз мүмкін. «Тыйым салынған» тағамдардың қатарына майлы ірімшіктер, картоп, нан өнімдері мен макарон өнімдері, майлы балық және тәттілер кіреді.
Диетадан белгілі бір тағамдарды толығымен алып тастау шынымен де қысқа уақыт ішінде қажетті өзгерістерге әкеледі. Дегенмен, бұл жағдайда шаршау, үнемі ұйқының болмауы және тітіркену сезімі пайда болуы әбден мүмкін. Ол денеде қажетті минералдар мен витаминдердің жетіспеуінің белгісі. Мұндай диеталар ағзаға пайдасынан гөрі зиянын көп тигізеді. Кейбір жағдайларда диетолог пен эндокринологпен кеңесусіз диета ұстауға болмайды.
Диетаның мақсаты — аз уақыт ішінде айтарлықтай жылдам салмақ жоғалту. Бірақ нәтижені қалай сақтауға болады? Тез арықтауды ұнататындар диетадан кейін дұрыс тамақтану туралы ойланбайды. Дегенмен, бұл өте маңызды, өйткені белгілі бір тағамдардан күрт бас тартып, бірнеше килограмм жоғалтқаннан кейін, бастапқы мәзірге оралу әрқашан жоғалған килограммдардың ғана емес, тіпті одан да көп салмақтың қосылуына алып келеді.
Кітаптар пайдалы тағам туралы не айтады?
Біріншіден, дұрыс тамақтануды ұйымдастырудың неліктен маңызды екенін, белгілі бір өнімдерді не үшін қажет ететінін кітаптардан біле аласыз.
Әрбір өнімнің өзіндік дәмі бар: тәтті, тұзды, ащы. Дәміне қарай, ми бұл тағаммен денеге қандай заттардың түсетінін анықтайды. Мысалы, тәтті нәрсе жеуге деген ұмтылыс сіздің денеңіздің мидың жұмыс істеуі үшін қажетті глюкоза қорын толтыруы керек дегенді білдіреді. Тұзды дәм сіздің миыңызға ағзадағы су мен электролит балансын сақтау үшін қажетті тұздар мен минералдарды алатынын айтады. Еттің дәмі миға ақуыздың көп мөлшерін алатынын айтады, ал майлы тағамдар дене үшін қоректік заттар мен энергияның концентраты болып табылады.
Дене барлық қажетті заттарды сіңіруі керек, бірақ стресс, қажетті заттардың балансының болмауы табиғи ырғақты бұзады. Кез келген өнімнің артық болуын немесе басқаларының жетіспеушілігін "дұрыс тамақтану" деп атауға болмайды.
Неліктен дұрыс тамақтану соншалықты маңызды?
Көптеген диеталар уақытша нәтиже береді. Дұрыс тамақтанудың диетадан негізгі айырмашылығы: ол жылдам нәтижеге және аптасына минус 5 келіге арықтауға кепілдік бермейді. Бірақ сіз дұрыс тамақтану арқылы шынымен керемет нәтижелерге қол жеткізе аласыз. Мысалы, дұрыс тамақтануды үйрену, кесте құру және қол жеткізгіңіз келетін мақсаттарды анықтау арқылы сіз өзіңіздегі оң өзгерістерді тез байқайсыз. Ісінудің азаюы, тыныш ұйқы және жеңіл ояну, бас ауруы мен тітіркенудің болмауы сынды жағымды өзгерістер дұрыс тамақтану мәдениетінің болуын білдіреді. Сирек тағамдар мен ауыр кешкі астың орнына дұрыс тамақтану кестесін сақтауға оң көзқарас қажет.
Күннің ең маңызды тамағы – таңғы ас. Бұл таңғы ас біздің денемізді оятуға, қажетті заттардың жеткілікті мөлшерін алуға және күні бойы күш-қуат алуға мүмкіндік береді. Сондықтан таңғы асқа дұрыс көңіл бөлу керек. Таңғы ас үшін ең жақсы нұсқалар - ботқа, көкөніс немесе ірімшік қосылған тосттар, сүт өнімдері, жұмыртқа, ірімшік, жаңғақтар. Мұндай диета сізге ұзақ уақыт бойы қанықтыру сезімін сыйлап, энергияңызды арттырады. Майлы, тәтті және ащы тағамдардан бас тартқан дұрыс. Сондай-ақ, нан өнімдерін артық пайдаланбаңыз. Олар сізге толықтық сезімін беруі мүмкін, бірақ ол сезім тез өтеді, ал көмірсулардың көп мөлшері жетіспей қалады.
Дұрыс тамақтану дегенді қалай түсінеміз?
Аз мөлшерде тамақтану маңызды, бірақ бұл негізгі нәрсе емес. Дұрыс тамақтанудағы ең басты нәрсе - процестің өзі. Егер сіз тамақты семіздікке апаратын тікелей жол ретінде қабылдасаңыз, онда сіз тамақтанудан ешқандай рахат күтпеуіңіз керек. Керісінше, егер сіз дұрыс тамақтану өзіңіздің гормоналды теңгеріміңіз бен физикалық және психикалық денсаулығыңыздың негізі деп түсінсеңіз, онда тамақтану сіз үшін маңыздырақ болады. Мұндай көзқараспен сіз асқазаныңызды салқын хот-догпен тойдырмайсыз, керісінше дәмді және ыстық түскі ас ішуге ұмтыласыз. Дәмді тағамдар туралы не деуге болады? Оларды да ұмытпау керек және оларды жеу қылмыс деп санамау керек. Иә, сізге торт немесе қуырылған картопты жеуге болады. Дегенмен, мұндай тағамды мүмкіндігінше баяу жеу керек. Ұяттан өзіңізді ұрып-соғып, көбірек жеудің орнына, сол сүйікті тағамдардан ләззат алуға мүмкіндік беріңіз. Өзіңіздің сүйікті тортыңыздың дәмін татыңыз, оны сезініңіз және асықпай жеңіз. Маған сеніңіз, осылайша сіз тыйым салынған тағамдарды әлдеқайда аз жейсіз және сізде әлдеқайда жағымды эмоциялар пайда болады.
Дәмді және пайдалы тамақтану туралы төмендегі кітаптарды оқып, өз рахатыңызды жоққа шығармай, мақсаттарыңызға жетіңіз.
Ақерке Дуйсенбай
