80-90 жылдары жапон анимациясы бәріне жат, ерекше құбылыс болды. Көпшілік оны түсіне бермеді. Қазір аниме өте танымал және бүкіл әлемге тарап, адамзатқа елеулі әсер етуде. Жапон мультфильмдерімен танысуды неден бастау керек деп сұрасаңыз, ең алдымен Хаяо Миядзакимен танысуға кеңес береміз. Ол өте танымал «Унесенных призраками» және «Моего соседа Тоторо» анимелерінің авторы. Миядзаки жақында 83 жасқа толды, бірақ, бақытымызға орай, оның өз мансабын аяқтайтын жоспары жоқ.
Аниматордың жұмыстары жапон мәдениетімен тығыз байланысты болғанына қарамастан, олар әртүрлі елдерде түсінікті әмбебап болып табылады. Мысалы «Менің көршім Тоторо» сияқты балаларға арналған анименің жанкүйерлері әртүрлі жаста кездеседі. Анимациямен шындап айналысатын кез-келген адам Хаяо Миядзакиды білетіні сөзсіз.
Хаяо Миядзаки – фильмдерді, анимелерді, тіпті шедеврлерді жасайтын жәй ғана шебер емес. Ол құбылыстарды, өзгерістерді жасайды. Оның әрбір мультфильмі өз ережелері, философиясы мен идеясы бар тұтас әлем. Бүгінгі топтамада Хаяо Миядзакидің ең үздік 5 туындысы туралы айтамыз.
- Унесенные призраками, 2001
Режиссері: Хаяо Миядзаки
Басты рөлдерде: Рюноскэ Камики, Ясуко Савагучи, Такаши Найто, Мари Нацуки, Коба Хаяши, Йо Ойзуми
Ата-анасын құтқару үшін рухтар әлеміне аттанған қыз туралы бұл фильм Берлин кинофестивалінде бас жүлдені, кейінірек Оскарды жеңіп алды. Туған жері Жапонияда жылдың ең жоғары табысы ғана емес, сонымен қатар бүкіл әлемдік прокат тарихындағы ең жоғары табысқа айналды. Бұл жолы Миядзаки Кэмерон мен оның Титанигін басып озды. Кейіннен фильм кино тарихындағы ең жақсы анимациялық жобалардың әртүрлі тізіміне енді.
Он жасар Чихиро ата-анасымен жаңа үйге көшіп бара жатқан жолда бірде-бір тірі адам жоқ бейтаныс қалаға тап болады. Айналада тыныштық пен әр түрлі тағамдарға толы таңғажайып салтанатты дастархан жайылған. Ата-анасы аштықты сезініп, тамақ жеп, шошқаға айналып кетеді. Бұл зұлым сиқыршы Юбабаның сиқыры еді. Жалғыз қалған Чихиро ата-анасын адам кейпіне келтіру үшін Юбаба әлеміне аттанады.
2. Мой сосед Тоторо, 1988
Режиссері: Хаяо Миядзаки
Басты рөлдерде: Норико Хидака, Чика Сакамото, Хитоши Такаги, Тани Китабаяси, Суми Шимамото, Шигесато Итой
Бұл Хаяо Миядзакидің ең нәзік және әсерлі анимесі, кейінірек ол аниматордың ең танымал жұмыстарының біріне айналды. Мультфильмнің басты кейіпкерлері апалы-сіңлілі Мэй мен Сатцуки әкесімен бірге шағын ауылда орналасқан шағын үйге көшіп барады. Елді мекенге жақын жерде орман бар. Апалы-сіңлілер белгісіз тіршілік иесі – кішкентай орман рухын кездестіреді.
Орман іші сондай көптеген рухтарға толы екен! Олар көптеген жылдар бойы ізгі лорд Тотороның басшылығымен өмір сүреді. Бірте-бірте Тоторо Сацуки мен Мэйге күнделікті үй шаруасына көмектесе бастайды, себебі қыздардың анасы ауруханада, ал әкесі күнде жұмысқа кетеді. Расында орман рухтары (соның ішінде Тоторо да) ересектерге көрінбейді, өкінішке орай, олардың жасырынуына көптеген себептер бар.
3. Ходячий замок, 2004
Режиссер: Хаяо Миядзаки
Басты рөлдерде: Такуя Кимура, Акио Оцука, Рюносукэ Камики, Тиэко Байсё, Мицунори Исаки, Даидзиро Харада
Миядзакидің 2000-шы жылдардың ортасындағы ерекше жұмысы, онда шебер қайтадан ағылшын тіліндегі материалға жүгінеді. Анимация жазушы Диана Уин Джонстың ертегі романына негізделген және Миядзаки үшін шабыттың бөлек көзі иллюстратор және карикатурист Альберт Робиданың футуристік жұмыстары болды.
Фокус тағы да сиқырға қойылады. Сиқыршы он сегіз жасар Софи есімді қызды егде жастағы, қартайған ханымға айналдырады. Ерекше жағдайға тап болған кейіпкер қаладан қашып кетеді, себебі оны тіпті туыстары да танымайды. Софи Калсифер жын мен сиқыршы Хаул тұратын таңғажайып «аяқтары бар үйдің» тұрғындарын кездестіреді. Батыл Софи жынға көмектесуді шешеді, өйткені сыртқы көріністер жиі алдамшы болуы мүмкін.
4. Навсикая из долины ветров, 1984
Режиссер: Хаяо Миядзаки
Басты рөлдерде: Кохэй Мияути, Суми Симамото, Минору Яда, Риоко Ёсида, Дзёдзи Янами, Горо Ная
Бұл Миядзакидің алғашқы суреттерінің бірі. Экологиялық анименің сюжеті постапокалиптикалық әлемде өтеді. Табиғи апаттан аман қалған адамдар тас-талқаны шыққан Жердің қалдықтарында өмір сүруге мәжбүр. Өнеркәсіп жойылды, өйткені планета катаклизмді бастан кешіруде. Жер бетінде шексіз ормандар пайда болды, адамдар олардың көлеңкесінде өмір сүреді.
Бұрынғы мемлекеттердің қирандыларында барлығына ортақ Желдер алқабында адамдар бейбітшілік пен келісімде өмір сүретін патшалық бар. Дегенмен, бұл ұзаққа созылмайды, өйткені тіпті ақырзаман адамның моральдық болмысын және жақын маңдағы көршілердің құнды ресурстары мен аумақтарын мүмкіндігінше иемденіп алу ниетін өзгертуге қабілетті емес. Миядзакидің анимациялық фильмі бүкіл әлем үшін маңызды мәселелерді көтереді. Суретші тез өзгеретін агрессивті ортада барлық адамдар бейбіт өмір сүру қажеттілігіне назар аударады.
5. Ветер крепчает, 2013
Режиссері: Хаяо Миядзаки
Басты рөлдерде: Джун Кунимура, Хидетоси Нишижима, Миори Такимото, Мираи Шида, Шинобу Отаке, Кейко Такешита
Бұл Хаяо Миядзакидің соңғы шыққан (бүгінгі күнге дейін) толық метражды фильмі. Туынды 2000-шы жылдардың соңында жарияланған жапондық мангаға негізделген. Сондай-ақ, шығарманың шабыт көзі жапон жазушысы Тацуо Хоридің аттас романы болды (мысалы, анимедегі махаббат желісі одан алынған). Мультфильм Миядзаки өзінің бұрынғы жұмыстарында жылдар бойы көтерген пацифизм және шығармашылық еркіндік тақырыптарымен соқтығысады.
Джиро есімді жігіт миопиямен ауырады. Бұл оның ұшақтың басқару пультінде ұшуды армандауына кедергі жасамайды. Жетілген Джиро тіпті жарық жылдамдығынан да асып түсетін ұшақ жасауды шешеді. Уақыт өте келе кейіпкер әріптестері арасында беделге ие болып, әлемдегі ең жақсы ұшақ конструкторына айналады. Бірақ бірнеше онжылдықтарда оның туындылары Джироны өкіндіретін соғыс құралына айналады.