Агата Кристи — XX ғасырдың танымал британдық жазушысы, өзінің детектив романдары мен қысқа әңгімелерімен әйгілі тұлға. Оның шығармалары көптеген тілдерге аударылып, дүние жүзіндегі миллиондаған оқырмандарға ие. Агата Кристи Эркюль Пуаро мен Мисс Марпл секілді белгілі әдеби кейіпкерлердің образын өз шығармаларында тұрақтандырған қаламгер. Оның жұмысы күрделі сюжеттерімен, күтпеген қорытындылармен және қайталанбас қаһармандармен ерекшеленеді. Агата Кристи 1976 жылы қайтыс болды, бірақ оның туындылары бүгінде үлкен сұранысқа ие.
1. “Десять негритят” — жазушының ең танымал шығармаларының бірі саналатын классикалық детектив.
Роман алғаш рет 1939 жылы жарық көрді және содан бері бүкіл әлем бойынша көптеген жанкүйерлер жинады.
Романның сюжеті Девоншир жағалауында орналасқан жұмбақ Уллер аралына шақырылған бейтаныс он адам туралы баяндайды. Қонақтар келгеннен кейін арал иесі Мистер Оуэнстің көрінбейтінін біледі, сол сәттен үйде оғаш оқиғалар бола бастайды. Көп ұзамай жиналғандардың әрқайсысының бірден-бір қылмыспен байланысы бар екені белгілі болды. Олар әйгілі балалар өлеңінің (Десять негритят) рифмасына еріп, бірінен соң бірі өле бастайды.
Туынды шиеленіс пен интригаға толы, оның сюжеті оқырманды соңғы сәтке дейін ойда қалдырады. Кристи күдік пен паранойя атмосферасын шебер қолдану арқылы романдағы кейіпкерлердің әрқайсысының өзіндік сыры мен мотиві оқиғаға қосымша тереңдік береді.
«Десять Негритят» — кез келген оқырманды бей-жай қалдырмайтын қызықты детектив. Шығарма Агата Кристидің тосындық пен бұрмалау шеберлігін көрсетеді.
2. «Убийство в Восточном экспрессе» — Кристидің қаһарманы Эркюль Пуароны танымал еткен тағы бір әйгілі роман.
«Убийство в Восточном экспрессе» — 1934 жылы жарық көрген Агата Кристидің ең танымал детектив романдарының бірі. Сюжет сол уақыттағы ең заманауи “Шығыс эскпрессі” пойызында болған жұмбақ кісі өлімі туралы баяндайды. Кристидің кейіпкері атақты бельгиялық детектив Эркюль Пуаро осы зұлым қастандықты ашуға мәжбүр болады.
Кітап пойыздың қар көшкінімен тоқтап қалуынан басталады. Бір түннен кейін вагондардың бірінде мәйіт табылады. Жолаушылар арасында болған детектив Пуаро тергеуге кірісіп, борттағы барлық адамдардан сұхбат алып, куәліктерді талдайды. Тергеу барысында жолаушылардың әрқайсысының өз құпиялары мен кісі өлтіру себептері бар екені белгілі болады.
Пуаро өзінің ерекше ойлау қабілеті және бақылауының көмегімен күдіктілердің әрқайсысының сырларын ашып, таңқаларлық және күтпеген шешімге келеді. Туынды өзінің бұрмаланған сюжеті, оқиғалардың адам сенгісіз тармақтары және таң қалдыратын шешімімен танымал болды, бұл кітапті Агата Кристидің ең танымал туындыларының біріне айналдырды.
3. “Труп в библиотеке” 1942 жылы жарық көрген Агата Кристидің классикалық детектив романы.
Сюжет әйгілі саяжайдағы кітапханада болған жұмбақ кісі өлтіру оқиғасына арналады. Оқиға кітапхананың еденінде өлі күйінде табылған жас қыздан басталады. Бұл күтпеген оқиға детектив Генри Баттлердің назарын аударып, ол тергеуді қолға алады.
Баттлер істі зерттеп жатқанда қыздың жанұя мүшелерінің және саяжайдағы қызметкерлердің әрқайсысының кісі өлтіруінің өзіндік құпиялары мен себептері бар екені белгілі болды. Күдік әр түрлі кейіпкерлерге бірінен соң бірі түсіп, болжауға келмейтін, қызықты оқиға желісін тудырады.
Агата Кристи оқырмандарды кейіпкерлердің бай ассортименті мен нағыз қылмыскерді жасыру үшін күрделі шиеленісті көрсетеді. Күдіктілердің әрқайсысының құпиясын аша отырып, детектив жауап табу және осы жұмбақ кісі өлімінің сырын шешу үшін оқиға желісінің пазл бөлшектерін біртіндеп жинайды.
4. «Смерть на Ниле» — 1937 жылы алғаш рет жарық көрген Агата Кристидің классикалық детективтік романы. Бұл жазушының кино мен телевидениеге бірнеше рет бейімделген әйгілі шығармаларының бірі.
Романның сюжеті экзотикалық жерде – Египеттегі Ніл өзенінде өтеді. Басты кейіпкер, танымал бельгиялық детектив Эркюль Пуароның круиздік кемеде демалысының үстінде, жолаушылар арасында жас әйелдің жұмбақ өлімі орын алады. Пуаро тергеуге бірден кірісіп, көп ұзамай жолаушылардың әрқайсысының қылмыс жасаудың өзіндік себептері бар екені су бетіне анық шығады.
Қаламгер Кристи жұмбақ пен интриганың қайталанбас атмосферасын күрделі сюжет пен біртуар кейіпкерлердің әрқайсысы кісі өлтіруші күдіктіге айналдыру арқылы өрбітті. Кітап оқырманды алғашқы беттерінен оқиғаның айшықты суреттемелерімен, сюжетті шеберлікпен өрбітумен баурап алып, соңғы бетіне дейін тосын күйде ұстайды.
«Смерть на Ниле» — детектив жанрының кез келген жанкүйерлерін бей-жай қалдырмайтын және күтпеген қорытындымен қуантатын қызықты шытырман оқиға.
5. “Убийства по алфавиту” — талантты Агата Кристидің тағы бір қызықты детектив романы. Шығарма басты кейіпкері атақты бельгиялық детектив Эркюль Пуаро болатын көптеген шығармалардың бірі.
Бұл кітапта Пуароға әліпбидің әріптеріне қатысты жұмбақ өлімдер сериясын кездеседі. Әрбір кісі қазасы әліпбидің әрпімен байланысты. Әдеттегідей, автор кейіпкерлердің болмысын шебер дамытып, оқырманды кітаптың соңғы бетіне дейін тосын күйде ұстайтын түсініксіз, бірақ әсерлі сюжетті жасайды.
«Убийства по алфавиту» — детектив жанрының тамаша үлгісі. Туындыда әрбір деталь маңызды, ал шешімі соңына дейін жұмбақ болып қала береді. Бұл кітап детектив жанрының барлық жанкүйерлерін және Агата Кристидің талантын құрметтеушілерді қуантады.
Жансая Тасыбек
Фото: book24.kz
