Брэдли Купердің «Маэстро» фильмі әйгілі композитор Леонард Бернштейннің өміріне негізделген. Фильмнің продюсері Стивен Спилберг.
Америкалық композитор Леонард Бернштейн (Брэдли Купер) екі жақты өмір сүреді. Бір жағынан, әдемі және ақылды әйелі, актриса Фелисиа Монтеалегримен (Кэри Маллиган) тамаша неке және тамаша мансабы бар. Екінші жағынан, адамның өзіне деген қанағаттанбауы, іштей өзін жеуі тұр. Суретші керемет музыка жазуды армандайды, бірақ мюзиклдерде жұмыс істеуге мәжбүр. Үлкен сүйіспеншілікті аңсайды, бірақ отбасы мен міндеттері оған жол бермейді. Данышпан композитордың адал жары оның қыңырлығының басты құрбанына айналады.
20 ғасырдың ең ұлы композиторларының бірі Леонард Бернштейннің өмірі мен тағдыры көптеген жылдар бойы режиссерлердің назарын аударды. Әр түрлі уақытта Мартин Скорсезе мен Стивен Спилберг жобаға қызығушылық танытты. Екеуі де басты рөлге Брэдли Куперді таңдады. Нәтижесінде «Звезда родилась» атты режиссерлік сәтті дебютінен кейін актер «Маэстроны» өз бетімен түсіре бастады.
Актер және режиссер рөлін атқарған Брэдли Купердің “Маэстро” фильмі өте бай музыкалық материалға негізделген. Шығарманың басты кейіпкері Леонард Бернштейн тек Америка Құрама Штаттары үшін ғана емес, бүкіл музыка әлемі үшін тарихи тұлға. Оны өткен ғасырдың ең үздік дирижері десек артық айтқандық емес. Оның үстіне американдық мектептің қай академик-композиторы Леонард Бернштейн секілді әлем бойынша тыңдаушылар тауып, өзін мойындата алды? Қысқасы, бұл “бақытты” жігіт туралы, оның махаббаты мен ішкі сезімдері, музыкасы туралы фильм.
Бернштейннің мансабы жақсы болды деуге болады. Ол көпшілікке ерте танылып, атақ-даңққа ие болды және жеке өмірінде де барлығы сәтті болды. Композитор актриса Фелисиа Монтеалегремен (Кэри Маллиган) ширек ғасыр бойы некеде болып, үш баланы өмірге әкелді, алайда Фелисия қатерлі ісік ауруынан қайтыс болады. Сүйіктісі бақилық болғаннан кейін Леонард 12 жылдан кейін өмірден озды.
Композитор мен оның әйелі арасындағы қарым-қатынастың тарихы 1940-шы жылдарға, Бернштейннің танымалдығымен, 1950-1960 жылдардағы фанфарға, 1970-ші жылдардағы шығармашылық дағдарыс пен құлдырауға сәйкес келді. Леонард кейіпкерін сомдаған Купердің рөлге үйлескені сонша, макияж көмегімен кейіпкердің қартайған шағы да өте шынайы көрінді. Актер ұқыптылықпен өз кейіпкерінің ым-ишарасын, интонациясын және мимикасын мұқият көшіреді.
Фильмге өмір сыйлайтын жалғыз адам — актриса Кэри Маллиган. Оның іс жүзінде ойнайтын ештеңесі болмаса да, ол әрқашан кейіпкерінің ішкі ауырсынуын бейнелеуге жаңа реңк пен тәсіл табады. Фелисия күйеуіне деген сүйіспеншілігінен Бернштейннің тұрақсыз махаббат хикаяларына төтеп беруге, құпиясын жасыруға және адал және бақытты әйелдің бейнесін сақтауға мәжбүр болады. Негізінде ол Бернштейн үшін мансабын да, жеке өмірін де құрбан етеді. Маллиганның Куперден айырмашылығы, артық әрекет жасамайды. Компазитордың сүйіктісін сомдаған Маллиган көп күш салмай-ақ, өзінің ирониялық, қорғансыз күлкісімен, тіпті өлім аузында жатса да актерлік шеберлігімен Куперден асып түседі.
Кино уақыт пен адамдар арасындағы қарым-қатынастың өзгеруін көрсетуге тырысады. Басталуы ақ-қара түсте, соғыстан кейінгі бақытты фильмдерге сілтеме қалдырады. Содан кейін экран кеңейіп, бояу пайда болады және ерлі-зайыптылар арасындағы қарым-қатынасты нақтылайтын психологиялық бөліктерінде фильм Дуглас Сирктің метафизикалық мелодрамаларына ұқсап кетеді.
Фильмдегі музыка да дәл солай «сөйлеуге» тырысады. Пролог пен эпилогта өзінің марқұм әйелін еске түсіре отырып, Бернштейн отбасында болатын қиындықтар мен репрессияланған гомосексуализм мәселелерін қозғайтын «Тихое место» операсынан үзінді ойнайды. Ішкі еркіндігі шектелген дирижер мәңгілік еркіндікті аңсаған Шостаковичті репетициялайды. Әйелімен татуласуы Малердің II симфониясының «Воскресение» деп аталатын аянышты қойылымынан кейін орын алады. Тіпті спорттық көліктен естіген R.E.M әнінің үзіндісінде Бернштейннің атын атай отырып, композиторды қазіргі заманғы поп-мәдениеттің символы ретінде көрсетеді.
Сондай-ақ, Бернштейн Вольтердің өлмес романына негізделген «Кандид» операсынан үзінділерді орындайды. Қарапайым Кандид басты кейіпкердің өзі сияқты көрінеді. Бернштейннің айналасындағыларға мейірбандық танытуға тырысқанымен, бақытсыздықтан зардап шегетін рухани жан-дүниесі музыка арқылы сипаттауға тырысады.
Жалпы «Маэстрода» музыка шамадан тыс көп көрінуі мүмкін, алайда фильм — музыкаға жан бітіретін музыкант туралы.
Композитор, нақтырақ айтсақ, ойлап табушы, шығармашыл тұлға туралы фильм түсіру оңай емес, сондықтан олар туралы фильмдер санаулы ғана. Мұндағы ең айқын мысал Милош Форманның «Амадей» фильмі. Онда режиссер Моцарттың музыкасының орындалуы мен композициясы оның өмірімен тікелей байланысты екенін классика жанрынан алыс көрермендерді де қызықтыратындай етіп көрсете алды. Брэдли Купердің фильмі бұл деңгейден алыс. Маэстродағы бір көріністе Бернштейн өзінің орындаушы және автор ретінде бір уақытта қалай өмір сүретінін талқылайды. Шынында фильмде компазитордың шығармашылықпен айналысу процессін, музыка құрастыру барысын көрмейсіз. Тек бір-екі жерде ғана оның оркестрмен қарым-қатынасы көрсетіледі.
Бұл жерде көрерменде сұрақ туындайды: бұл фильм Бернштейннің жанкүйерлерінен басқа кімге арналған? Неліктен Бернштейннің музыкасы проблемалы махаббат хикаясының фоны болуы керек? Фильмнің эпиграфында «өнер ешқандай сұраққа жауап бермейді, ол тек сұрақтар тудырады» деген цитата қалдырылған.
Қорытындылай келе, «Маэстро» — бұл Брэдли Купердің амбицияларының құрбаны болған сәтсіз фильм. Бернштейннің музыкасы, таланты мен данышпандық қуаты актерді бойына сіңіргені сонша, фильмге драма керек екенін мүлде ұмытып кеткендей. Композитор 1940 жылдар 1980 жылдардан еш айырмашылығы жоқ оқшау кеңістікте өмір сүретін сияқты. Неліктен жасырынып, бақытты адам кейіп танытуға мәжбүр болғаны туралы ешқандай түсініктеме жоқ. Тіпті бірнеше тарихи кадрлар фильмді тереңірек және драмалық ете алар еді.
Көрерменге бұл фильм данышпан адамның өрлеуі мен құлдырауын бейнелейтін дәстүрлі биопея емес екенін тез арада түсінеді. Фильмде композитор туралы шын мәнінде ештеңе айтылмаған. Көрермен режиссер мен актердің «Бернштейн данышпан болған» деген сөзіне ғана сенуге мәжбүр. Купер өз кейіпкерінің өмірбаяны мен музыкасына аса қызығушылық танытпайды. Ол композитордың өміріндегі бір идеяны көріп, оны бүкіл картинаның мәніне айналдырды. Ол Бернштейннің өмір бойы бетперде киіп, өзін басқа адам ретінде көрсетуіне тура келгендігі және көпшілік алдында өзін құрметті композитор ретінде көрсетіп, ал шын мәнінде өзін жек көруі туралы фильм түсірді. Фильмде оның бүкіл өмірі өтірік, тіпті бақытты болып көрінетін некесі де әу бастан алдамшы және шындыққа сәйкес келмейтін болып шықты. Бернштейннің шығармашылығы мен оның өмірі туралы көбірек білгісі келетін көрерменнің «Маэстродан» көңілдері қалады.
