Самурай, васаби және отбасы: Жапония туралы 5 фильм

Жапония — өзінің құпиясы мен құпиялығымен танымал самурай, хайку және Миядзакидің туған жері. Біз бүгінгі топтамада Күншығыс елін жаңа қырынан көрсететін 5 фильм туралы айтамыз. Егер сіз Жапонияны жақсы көрсеңіз, біздің топтаманы оқыңыз.

«Бақыттың дәмі» («Вкус счастья») фильмі, 2022 жыл

Басты рөлдерде: Зинедин Суалем, Киозо Нагацука, Клэр Сермонн, Род Парадо, Жерар Депардье

Француз аспазшысы Габриэль Карван (Жерард Депардье) жүрек талмасы ауруынан аман қалады, бірақ некесі бұзылып, ал ​​ұлдары жаңа заман ырқымен өсіп келеді. Табысты бизнесіне және Мишлин жұлдыздарына қарамастан, ол өз жұмысынан ләззат алмайды. «Өмірге деген құштарлығын» қайта қалпына келтіруге тырысып, өзінің устрица жеткізумен айналысатын досына хабарласады. Досы оны гипнозды қолданып көруге көндіреді. Транс күйде болған Габриэль кенеттен эпифанияға ұшырайды. Оның барлық қорқынышын оның жас аспаз ретіндегі бірінші ірі сәтсіздігіне қйта оралуынан байқауға болады. Ол сол жарыста жапондық бәсекелесінен, оның керемет дәмді кеспелерінен жеңіліп қалады.

Карван тәтті, қышқыл, ащы және тұзды дәмнен кейінгі бесінші дәм — умамидің құпиясын ашу үшін Жапонияға барады. 2022 жылы жарық көрген бұл фильм Жапон мәдениеті бас кейіпкердің кәсіби шеберлігіне ғана емес, бүкіл өміріне қалай әсер ететінін көрсетеді. Депардье кейіпкері, әрине, тек рецепт емес, өз бақытының дәмін — өзінің «умамиін» іздейді. Фильм мәдени қақтығысты өмірге әкеледі. Киозо Нагацука ойнаған жапондық аспазшымен бас кейіпкер арасындағы контрасты шеберлікті барынша арттыруға және барлық нәрседе ең жақсы болуға деген батыстық ұмтылысты ашық көрсетеді. Фильмде тағамды пісіру барысы мен шығыстық кішіпейілділік арасындағы керемет салыстыруды көрсетеді.

Фильм халықаралық деңгейде «Умами» деген атпен шығарылды. «Умами» — бес негізгі дәмнің бірін білдіретін жапон сөзі. Бұл өте жаңа термин, ол тек 1908 жылы «жағымды дәммен жақсылықты» сипаттау үшін ойлап табылған. Сексенінші жылдардың ортасында ғылыми термин ретінде танылды.

«Дүкен ұрылары» («Магазинные воришки») фильмі, 2018 жыл
Басты рөлдерде: Рири Фрэнки, Сакура Андо, Кирин Кики, Маю Мацуока, Джо Кайри

Дүкен ұрылары — Хироказу Коре-эда түсірген 2018 жылғы драмалық фильм. Кореда сценарийін Жапониядағы кедейлік пен дүкен ұрлығы туралы хабарлардан шабыттанып жазған. Оның әңгімесі кедейлікпен күресу үшін ұрлыққа мәжбүр болған отбасы туралы баяндайды. Отбасы мүшелерінің барлығы әжесінің үйінде тұрады және оның зейнетақысымен өмір сүреді. Отбасы қиын қаржылық жағдайда да жылы қарым-қатынас пен мейірімділікті сақтай алады. Бір күні түнде олар балконда қамалып тұрған кішкентай көрші қызды тауып алып, оны өз қамқорлықтарына алуға шешім қабылдайды. Полицейлер қызға іздеу жариялағанда жағдай күрделене түседі.

Коре-эда бірде түсірілімге дайындық кезінде балалар үйіне барған.

«Мен балалар үйінде болғанымда, кішкентай қыз рюкзагынан кітабын алып, кенеттен оны оқи бастады. Қызметкерлер бізді мазалайды деп оны тоқтатуға тырысты, бірақ ол соңына дейін оқыды. Барлығы, оның ішінде қызметкерлер де оған қол соғып, қошемет көрсетті. Балақай сондай бақытты көрінді. «Ол бұл кітапты өзінің ата-анасына оқып бергісі келді» деп ойладым. Мен балақайды ойымнан шығара алмай, сол сәтті түсіру үшін бір сценарий жаздым. Теледидарда жұмыс істеп жүргенімде семпай (аға) өз бағдарламамды бір адамға, анама, досыма немесе басқа біреуге арнап жасауым керектігін айтты. Мен бұл фильмді сол кішкентай қызға арнап түсірдім», — дейді Хироказу Коре-эда.

«47 Ронин» («47 ронинов») фильмі, 2013 жыл
Басты рөлдерде: Киану Ривз, Хироюки Санада, Ко Шибасаки, Таданобу Асано, Ринко Кикучи

Жапонияда 47 ронин туралы ұлттық аңыз өте танымал (иесіз қалған самурайлар). Мифтік оқиғада сот қызметкеріне шабуыл жасағаны даййо (феодал) Асано Наганори сеппуку (салттық өзін-өзі өлтіру) жасауға мәжбүр болады. Ронин өз қожайынының ар-намысы үшін кек алуды шешеді, бірақ соңында олар өздерінің қылмыстары үшін сеппуку жасауға мәжбүр болады. Жапон мәдениетінде бұл оқиға адалдық, жанқиярлық, табандылық және ар-намыс символы ретінде танымал, дегенмен бұл аңыздың тарихи дәлелдері бар — мысалы, осындай атаумен даймё шынымен өмірде болған және ол басқа феодалмен қақтығысқа түскен. Оны тарихи түбіртектермен және қағазбен растауға болады.

Бұл оқиға кем дегенде алты рет фильмге түсірілді. Мысалы, 1941 жылы жапон әскерилері сарбаздардың рухын көтеру үшін режиссер Кэндзи Мизогучиге «47 Ронин» фильмін түсіруді тапсырды. Фильм жапондардың Перл-Харборға шабуылынан бір апта бұрын шыққан.

Режиссер Карл Ринш түсірген драмалық экшн фильмінде, батыстық аудиторияға ең танымал фильм бейімделуінде Киану Ривз басты рөлді сомдайды. Бала кезінде оны Асано көтеріп алады. Кай (Ривздің кейіпкері) самурайлармен бірге өседі, қожайынына көмектеседі, сонымен қатар оның басынан өткен әділетсіздікке шыдай алмайды. Фильмде махаббат оқиғасы да бар әрине: Кай Асаноның қызына ғашық, олар бір-біріне ант береді. Өкінішке орай, «47 Ронин» фильмі кассада жақсы нәтиже көрсете алмады. Бірақ бұл фильм көруге тұрарлық мағынаға, тарихы негізге толы.

«Гейшаның естеліктері» («Мемуары гейши») фильмі, 2005 жыл
Басты рөлдерде: Чжан Цзы, Мишель Йе, Гонг Ли, Кен Ватанабе, Каори Момои

Артур Голденнің осы аттас романына негізделген 2005 жылы түсірілген америкалық драмалық фильм Чио Сакамото (Чжан Цзыи) есімді жас қыздың өмірін баяндайды. Отбасы оны гейшалар үйінде қызмет ету үшін сатады. Чийо дайындықтан өтіп, соңында өзі гейшаға айналады. Таспада Екінші дүниежүзілік соғысқа дейін гейшаның көрген құрбандықтары мен қиындықтары туралы айтылады. Соғыстан кейін олардың нәзік және осал әлемі толығымен күйрейді.

Фильм кассада жақсы нәтиже көрсеткенімен, сыншылардан түрлі пікірлер алды. «Гейшаның естеліктері» көптеген марапаттарға ие болды, соның ішінде «Оскар» сыйлығының алты номинациясын, «Үздік операторлық жұмыс», «Үздік көркемдік режиссерлік» және «Үздік костюм дизайны» марапаттарын жеңіп алды. Фильмдегі актерлік ойын, декорация мен костюмдер, музыкалық сүйемелдеу, дыбысты өңдеу көрерменді қуантады. Бірақ фильм гейша әлемін бейнелеудегі дәлдіктің жоқтығы үшін бірнеше рет сынға ұшырады. Біріншіден, жапондық емес актрисалар жапондық әйелдерді сомдады, бұл Жапонияның өзінде де, Қытайда да наразылық тудырды (түсірілім кезінде екі актриса Жапониямен шиеленіскен саяси қарым-қатынасқа байланысты Қытай азаматтығын алған). Екіншіден, режиссер Роб Маршалл гейша өмірін шамадан тыс романтикаландырды және жапон мәдениетін бейнелеуде шынайылық жоқ деп айыпталды.

Жапондық емес үш жетекші актриса Чжан Цзыи, Гонг Ли және Мишель Йео түсірілім басталар алдында «гейша лагерінен» өтті, онда оларға дәстүрлі жапон музыкасы, биі және шай беру рәсімі өнері үйретілді. Картинаны жасауға көмектесу үшін антрополог Лиза Долби де тартылды. Ол көп жылдар бойы гейша мәдениетін зерттеп, ақырында өзі гейша болды. Долби фильмдегі жұмысы туралы былай деп түсіндірді: «Режиссерлер мен продюсерлер менің пікірімді жиі сұрағанымен, көп жағдайда олар өздерінің көзқарастарын ұстанды. Мен бұл фильмді жіберіп алған мүмкіндік деп санаймын. Әйтеуір, бұл батыстың кезекті қиялы. Батыс қоғамында гейшаларды дұрыс түсінбейді, мүмкін біздің мәдениетімізде гейшаға ұқсайтын ештеңе жоқ болғандықтан шығар. Адамдарға әйелдер қауымдастығында тұратын, ерлердің көңілін көтеретін, алайда «жезөкше емес әйелдер» идеясын түсіну қиын».

«Соңғы самурай» («Последний самурай«) фильмі, 2003 жыл
Басты рөлдерде: Кен Ватанабе, Том Круз, Коюки, Уильям Атертон, Тони Голдвин

1876 ​​жылы АҚШ армиясының бұрынғы капитаны Натан Алгрен (Том Круз) өткен соғыстарда жасаған зұлымдықтары салдарынан жарақат алған тәжірибелі сарбаздан жаңадан құрылған Жапон Императорлық армиясын әскери істерге үйретуді сұрайды. Жобаны жергілікті кәсіпкер, министр Омура ұйымдастырады. Ол әскерді самурайлар көтерілісін басу үшін пайдаланбақ. Алгрен аұша тубу үшін жұмысқа келіседі. Бірақ ол өзіне сеніп тапсырылған сарбаздардың шын мәнінде дайындығы нашар қарапайым шаруалар екенін тез түсінеді. Самурайлар оларды қатыгез шайқаста жеңген кезде, Алгренді самурай жетекшісі Кацумото тұтқынға алады. Олар бір-біріне жақындай бастайды. Алгрен кінәсін жеңеді, жапон тілі мен мәдениетін үйренеді, содан кейін Жапонияның саяси және мәдени тәуелсіздігін сақтау үшін Катсумотомен күреседі.

Фильмдегі оқиғалар Жапонияның батыстандыру мәселесін сипаттайды. Суреттегі самурайлар заманауи технологияның қарқыны олардың қоғамының дәстүріне нұқсан келтіргеніне қынжылады. Жапонияда фильм көрермендерден де, сыншылардан да жоғары баға алды. «Майничи Шинбун» фильмінің сыншысы Томоми Катсута режиссер Эдвард Цвиктің жапон тарихын зерттеуге және жапон актерлерін тартуға деген ұмтылысын атап өтті. Түсірілім Жаңа Зеландияда, негізінен Таранаки аймағында өтті. Бұл жер Таранаки тауы Фудзи тауына ұқсайтындықтан таңдалды. Том Круз фильм үшін барлық трюктерді өзі жасады.